Gaziantep Ticaretle Büyüyor, Urfa Ham Maddeye Mahkûm
Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nin 100. yılı kapsamında düzenlenen “Hukuk ve Refah” konulu seminerde konuşan Avukat Dr. Gönenç Gürkaynak, Güneydoğu Türkiye’deki iki komşu şehir olan Şanlıurfa ve Gaziantep arasındaki refah farkının ‘aynı hukuk düzeninde yaşayan iki farklı dünya’ izlenimi verdiğini söyledi.
Gürkaynak, Şanlıurfa’nın topraklarının büyük bölümünün köylüye değil, “mutlu bir azınlığın kontrol ettiği toprak kullanımı geleneğine” dayandığını, bunun dışlayıcı kurumlar yarattığını belirterek; Gaziantep’in ise ticaret, girişimcilik ve katma değer üretimine dayalı bir yapıyla geliştiğini ifade etti.
“Bir şehir ham madde sağlıyor, diğeri o ham maddeye tüm katma değeri ekliyor” diyen Gürkaynak, iki komşu şehir arasındaki farkı Silikon Vadisi ile Tijuana örneğiyle karşılaştırdı: “Coğrafi yakınlık aynı kaderi getirmiyor. Hukuk kültürü, yönetim anlayışı ve gelenekler değiştikçe refah da değişiyor.”
Urfa Tarımın Merkezinde Ama Refahın Sonunda
Gürkaynak, Şanlıurfa’nın Türkiye’nin en geniş ekilebilir arazilerinden birine sahip olduğuna dikkat çekerek:
“Şanlıurfa’nın ekilebilir ve sulak arazisi Gaziantep’in 4.2 katı. GAP Projesi’nin büyük kısmı Urfa’da. Ama katma değeri üreten Gaziantep. Bu nasıl olur? Aynı hukuk rejimindeyiz, ama Urfa’da kuşaktan kuşağa aktarılan bir ağalık düzeni ve çok zengin bir azınlık–çok yoksul bir çoğunluk ilişkisi var.”
Urfa’nın Türkiye’de refah sıralamasında 27–28’inci basamaklarda olduğunu belirten Gürkaynak, komşusu Gaziantep’in ise 8. sırada yer aldığını hatırlattı.
Şiddet, Eğitim Ve Toplumsal Yapı Farkı Refahı Belirliyor
Gürkaynak, Şanlıurfa’nın sosyo-kültürel sorunlarının refah farkını derinleştirdiğini vurguladı:
“Şanlıurfa, sağlık personeline şiddetin en çok görüldüğü şehirlerden biri. Kız çocuklarının çok küçük yaşlarda evlendirildiği yer. Kız öğrencileri okula kazandırmak için ailelerden adeta çekip almak zorunda kalıyoruz. Gaziantep’te bu tablo yok, çünkü toplumsal kurumlar farklı işliyor.”
“Birecik’te Çocuğum Olsa Batıya Gönderirim”
Gürkaynak, bireysel bir örnek üzerinden refah farkını şöyle anlattı:
“Birecik’te ya da Halfeti’de bir çocuğum olsa, eğitim alsın, refah içinde büyüsün isterim. Aynı ülkeye ait iki şehirden bahsediyoruz… Ama doğuya, Urfa’nın içlerine değil; batıya, Gaziantep’e gitmesini isterim. Çünkü koşullar aynı değil.”
“Aynı Ülke, Aynı Hukuk; Ama Kurumlar Farklı”
Gürkaynak, Urfa’daki tarihsel güç dengelerinin hâlâ kırılmadığını ifade ederek:
“Urfa’da azınlık, çoğunluk üzerinde ‘sen bana muhtaçsın’ ilişkisini sürdürebiliyor. Bu yüzden kurumlar dışlayıcı. Gaziantep ise bu yolu hiç böyle yürümemiş. Bu nedenle aynı hukuk rejimi içinde, yan yana iki şehirde, iki tamamen farklı refah düzeni ortaya çıkmış durumda.”
Coğrafya Değil Kurumlar Belirliyor
Avukat Dr. Gönenç Gürkaynak, iki komşu şehrin kaderinin coğrafyadan değil, kurumlar, gelenekler ve hukuk kültüründen beslendiğinin altını çizerek şu mesajı verdi:
“Urfa ile Antep’in farkı, Silikon Vadisi ile Tijuana arasındaki fark kadar belirgin. Komşu olmanız aynı geleceği paylaşacağınız anlamına gelmiyor.”
Gönenç Gürkaynak Kimdir?
Gönenç Gürkaynak, 1976 yılında Ankara’da doğmuş, Türk hukukçu, akademisyen ve avukattır. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun olduktan sonra İstanbul Barosu’na kaydolarak avukatlık mesleğine başladı. Harvard Hukuk Fakültesi’nde yüksek lisans yaptı, ardından University College London’da doktora derecesini aldı. İngiltere ve Galler Barosu’na kabul edildi ve çeşitli üniversitelerde dersler verdi.
Gürkaynak, uluslararası hukuk ve rekabet hukuku alanında önemli davalarda görev aldı. Twitter’ın Türkiye temsilciliği ve Google’ın Türkiye’deki soruşturmaları gibi yüksek profilli davalarda avukat olarak görev yaptı. Ayrıca, Vikipedi’nin Türkiye’de erişim engelinin kaldırılması davasında Wikimedia Vakfı’nın avukatı olarak yer aldı.
Akademik çalışmalarının yanı sıra Bilkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde öğretim görevlisi olarak dersler vermekte, hukuk öğrencilerine tavsiyelerde bulunmaktadır. Hukuk ve rekabet hukuku alanında çok sayıda kitap ve makale yayımlamıştır.
Kişisel yaşamında avukat Serra Gürkaynak ile evli olan Gürkaynak, bir çocuk sahibidir ve aynı zamanda Malta vatandaşlığına sahiptir. İngilizceyi iyi derecede bilmektedir.
Öne çıkan kitapları arasında;
The Presumption of Concerted Practice in the Turkish Competition Law (2001),
Türk Rekabet Hukuku Uygulaması için “Hukuk ve İktisat” Perspektifinden “Amaç” Tartışması (2003),
The Academic Gift Book of ELIG (2018),
The Second Academic Gift Book of ELIG Gürkaynak Attorneys-at-Law on Selected Contemporary Competition Law Matters (2019) yer almaktadır.
